Τρεις αξιόλογοι μαθηματικοί που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, στην αρχή του 20ου αιώνα.

Ρεβέκα Θεοδωροπούλου

Είναι γνωστό ότι η Αρχαία Ελλάδα έβαλε τα θεμέλια των Μαθηματικών Επιστημών και ιδιαίτερα στον τομέα της Γεωμετρίας και της Λογικής. Τα έργα των αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών όσα βέβαια διασώθηκαν αποτέλεσαν την βάση για την περαιτέρω εξέλιξη των μαθηματικών Επιστημών. Ονόματα όπως Ευκλείδης , Αρχιμήδης, Πυθαγόρας, Θαλής έγιναν αντικείμενο μελέτης της ιστορίας των Μαθηματικών.

Η αξιωματική τοποθέτηση των Μαθηματικών ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα και τότε θεμελιώθηκε η επίλυση του μαθηματικού προβλήματος. Τα Μαθηματικά αναπτύχθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα για να εφαρμοσθούν στην γεωργία, μηχανική, πολεμική τέχνη, αστρονομία, γεωδαισία.

Το σημαντικό εδώ είναι ότι αξιόλογοι Μαθηματικοί συνέχισαν να γεννιούνται και μετά τον Ευκλείδη, τον Πυθαγόρα και το Θαλή. Κάποιους από αυτούς θα παρουσιάσω παρακάτω … γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη στην αρχή του 20^ου αιώνα και διέπρεψαν ο καθένας στον τομέα των Μαθηματικών που επέλεξε.

1.   Ραφαέλ Σαλέμ (1898-1963)

Ο Ραφαέλ Σαλέμ ήταν Ελληνοεβραίος μαθηματικός προς τιμήν του οποίου ονομάστηκαν οι Αριθμοί Σαλέμ. Κάθε χρόνο, από το 1968, απονέμεται, σε μαθηματικούς που ασχολούνται με την Μιγαδική και Αρμονική Ανάλυση, το Βραβείο Σαλέμ, που θεσπίστηκε από τη σύζυγο του, Αντριάνα Τζεντίλι ντι Τζιουζέπε. Γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου του 1898 στη Θεσσαλονίκη. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια Σεφαραδιτών Εβραίων.

Ο Ραφαέλ Σαλέμ ξεκίνησε τις γυμνασιακές του σπουδές στο ιταλικό γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη και τις ολοκλήρωσε στο Lycée Condorcet στο Παρίσι όπου είχε εγκατασταθεί με την οικογένειά του από το 1914. Στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και παράλληλα, καθώς τον ενδιέφεραν περισσότερο τα μαθηματικά, παρακολούθησε μαθήματα του μαθηματικού Jacques Salomon Hadamard. Το 1919 αποφοίτησε από την Νομική Σχολή στο Παρίσι και ξεκίνησε το διδακτορικό του αλλά τελικά στράφηκε στις θετικές επιστήμες. Έλαβε το Licencié ès sciences από το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και το 1921 το πτυχίο μηχανικού (Ingénieur des Arts et Manufactures) από τοÉcole Centrale. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε να εργάζεται στην τράπεζα Banque de Paris et des Pays-Bas και στον ελεύθερο χρόνο του ασχολούνταν με τις Σειρές Φουριέ, ένα θέμα με το οποίο ασχολούνταν σε ολόκληρη τη ζωή του. Την άνοιξη του 1939 συνεργάστηκε με τον Πολωνό μαθηματικό Józef Marcinkiewicz. Το φθινόπωρο του 1940 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Κέμπριτζ της Μασσαχουσέτης, στις Η.Π.Α γλυτώνοντας έτσι από τους Ναζί σε αντίθεση με την μητέρα του, την αδερφή του, τον γαμπρό του και τον ανηψιό του που συνελήφθησαν από τους Ναζί και στάλθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου όλοι δολοφονήθηκαν. Στο Κέμπριτζ των Η.Π.Α ο Ραφαέλ Σαλέμ δίδαξε μαθηματικά, αρχικά ως λέκτορας και πολύ σύντομα ως καθηγητής, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT). Επίσης έγινε επισκέπτης καθηγητής στο Χάρβαρντ και στο Στάνφορντ. Το 1958 διορίστηκε καθηγητής στη Σορβώνη. Παρέμεινε στο Παρίσι μέχρι το θάνατό του το 1963.

2.   Cahit Arf (1910-1997)

Cahit Arf γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, το 1910, η οποία ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, το 1912, η οικογένεια Arf διέφυγε στην Κωνσταντινούπολη.

Το 1919 η οικογένεια του μετακόμισε, και πάλι, αυτή τη φορά προς την Άγκυρα, αλλά επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη για ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν τελικά εγκατασταθεί στη Σμύρνη. Το ενδιαφέρον του Cahit στα μαθηματικά υποκινήθηκε από έναν δάσκαλο ο οποίος τον ενθάρρυνε να λύσει τα προβλήματα στην Ευκλείδεια Γεωμετρία. Το 1926 ο πατέρας του αγόρασε γαλλικά φράγκα, όταν το νόμισμα είχε υποτιμηθεί και έτσι κατάφερε  να στείλει το γιό του σε σχολείο στη Γαλλία.